Αναγνωρίζεται Διεθνώς το έργο των ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

Μέσα στον κατακλυσμό δυσάρεστων ειδήσεων για τη χώρα μας χάθηκε μία σημαντική εξέλιξη που δείχνει πως οι Έλληνες επιστήμονες όχι μόνο προοδεύουν, αλλά η πρόοδος τους αναγνωρίζεται διεθνώς. Πρόκειται για την μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (Ε.Κ.Τ.) που αποτυπώνει για πρώτη φορά την ελληνική επιστημονική συγγραφική δραστηριότητα κατά την 15ετία 1993 – 2008. Η μελέτη που πραγματοποιείται για πρώτη φορά σε αυτή την έκταση καλύπτει τους κυριότερους ελληνικούς φορείς που παράγουν επιστημονικές δημοσιεύσεις. Συγκεκριμένα αφορά σε 70 φορείς που ομαδοποιήθηκαν σε 11 κατηγορίες: Πανεπιστήμια, Τ.Ε.Ι., Ερευνητικά Κέντρα, Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς κλπ.

Σύμφωνα με τη μελέτη ο αριθμός των ελληνικών δημοσιεύσεων ακολουθεί συνεχή ανοδική πορεία κατά την περίοδο 1993-2008, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να παρουσιάζει έναν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης μεταξύ των 27 χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των 30 χωρών – μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι το 2008 δημοσιεύθηκαν 10.562 ελληνικές επιστημονικές εργασίες, αριθμός σχεδόν τετραπλάσιος σε σχέση με το 1993. Οι δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά αποτελούν το κυριότερο μέσο για τη διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και ταυτόχρονα έναν από τους σημαντικότερους δείκτες «μέτρησης της έρευνας» για την απεικόνιση και αποτίμηση της ερευνητικής δραστηριότητας σε διάφορα επίπεδα φορέων, χώρας, ή ευρύτερου συνόλου χωρών.
Το Α.Π.Ε. μίλησε με την προϊσταμένη του Τμήματος Στρατηγικής και Ανάπτυξης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Εύη Σαχίνη η οποία αναφέρθηκε στους λόγους για τους οποίους είναι σημαντικό το γεγονός της ανοδικής αυτής πορείας.
«Η ανοδική πορεία που καταγράφηκε από τη μελέτη είναι σημαντική για πολλούς λόγους» λέει η Εύη Σαχίνη, η οποία συνεχίζει: «Δείχνει ότι συμμετέχουμε στην έρευνα που γίνεται στον ευρωπαϊκό χώρο. Δείχνει ότι η ελληνική ερευνητική κοινότητα ακολουθεί με αυξανόμενους ρυθμούς αυτά που γίνονται στον ευρωπαϊκό χώρο έρευνας.
Είναι σημαντικό και το γεγονός ότι έχουμε από τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των χωρών – μελών του Ο.Ο.Σ.Α.. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι κάνουμε ποσοτικά και ποιοτικά βήματα για να καλύψουμε το χάσμα που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια, σ’ αυτό τον τομέα σε σχέση με τις ευρωπαϊκές χώρες.
Να επισημάνουμε ότι μία δημοσίευση καταξιώνεται όταν την αναφέρει και κάποια άλλη. Έτσι το 1993 από τις 100 δημοσιεύσεις που φιλοξενούσαν τα διεθνή περιοδικά, και προέρχονταν από επιστήμονες μας, οι 43 αποτελούσαν αναφορά για άλλες δημοσιεύσεις.
Αυτό ακριβώς το ποσοστό υπερδιπλασιάσθηκε μέσα στην 15ετία. Κι αυτό είναι ένα σημαντικό ποιοτικό στοιχείο που δείχνει την ποιότητα και την αναγνωρισιμότητα των ελληνικών δημοσιεύσεων».
Το ποσοτικό στοιχείο που επίσης είναι σημαντικό φαίνεται από την ανοδική πορεία που ακολουθούν οι δημοσιεύσεις , όπως καταδεικνύεται στη μελέτη. Συγκεκριμένα αναφέρεται: «Η ικανοποιητική επίδοση της Ελλάδας στην παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων αποτυπώνεται και στον αριθμό των δημοσιεύσεων σε σχέση με τον πληθυσμό της.
Το 2007, με 820 δημοσιεύσεις ανά 1000 κατοίκους, η Ελλάδα κατατάσσεται 17η μεταξύ των χωρών – μελών του Ο.Ο.Σ.Α., βελτιώνοντας σημαντικά τη θέση της σε σχέση με το 1993 και ξεπερνώντας χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ιταλία και η Ισπανία».
Επίσης σύμφωνα με την μελέτη, σημειώνεται αύξηση όχι μόνο στον αριθμό των αναφορών που γίνονται στις ελληνικές δημοσιεύσεις από άλλους επιστήμονες διεθνώς αλλά και στο ποσοστό των δημοσιεύσεων που λαμβάνουν αναφορές στο σύνολο των ελληνικών δημοσιεύσεων.
Την τελευταία πενταετία 2004-2008 σε σύνολο 43.447 ελληνικών δημοσιεύσεων, οι 26.224 (ποσοστό 60,3%) έλαβαν 165.981 αναφορές, ενώ την πενταετία 1993-1997 σε σύνολο 16.869 ελληνικών δημοσιεύσεων, οι 7.919 από αυτές (ποσοστό 46,9%) έλαβαν 35.044 αναφορές. Τα υψηλότερα ποσοστά, την πενταετία 2004 – 2008, επιτυγχάνουν οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας (69,4%) και τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.), (68,4%).
Να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιεύσεων προέρχεται από τα Πανεπιστήμια, τα οποία άλλωστε απασχολούν το περισσότερο ερευνητικό δυναμικό. Συγκεκριμένα, την περίοδο 1993 – 2008, 74.530 δημοσιεύσεις (το 80,8% των ελληνικών δημοσιεύσεων ) πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή των Πανεπιστημίων.
Ακολουθούν τα Ερευνητικά κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας με 14.750 δημοσιεύσεις και συμμετοχή 16% στην παραγωγή ελληνικών δημοσιεύσεων. Τρίτη κατηγορία είναι οι Δημόσιοι Φορείς Υγείας με 9.910 δημοσιεύσεις και συμμετοχή 10,7%. Οι υπόλοιπες κατηγορίες φορέων έχουν πολύ μικρότερη συμμετοχή στην παραγωγή ελληνικών δημοσιεύσεων.
Τα Πανεπιστήμια που έχουν και τις περισσότερες δημοσιεύσεις έλαβαν την περίοδο 1993-2008 το μεγαλύτερο αριθμό αναφορών (570.705 αναφορές, δηλαδή ποσοστό 76,2%) στο σύνολο των αναφορών στις ελληνικές δημοσιεύσεις. Ακολουθούν τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από την Γραμματεία Έρευνας (22,8%) και οι Δημόσιοι Φορείς Υγείας (12,7%).
Όπως διευκρινίζει στο Α.Π.Ε. η Εύη Σαχίνη: «η οικονομική κρίση στη χώρα μας όμως χτυπά και τον τομέα της έρευνας. Ωστόσο το χειρότερο είναι το αρνητικό κλίμα που δημιουργείται. Το κλίμα της απαξίωσης και της έλλειψης προοπτικής.
Πρέπει όμως να υπογραμμίσουμε ότι οι ικανότητες των Ελλήνων επιστημόνων, να αντλούν πόρους, αναλογικά μεγαλύτερους, από αυτούς που τους αναλογούν με βάση τον ελληνικό πληθυσμό, μας δημιουργεί τις δυνατότητες να ελπίζουμε σε ένα πολύ καλύτερο “αύριο” η άντληση πόρων αναλογικά μεγαλύτερων από όσο αναλογεί με βάση τον ελληνικό πληθυσμό, μας δίδουν την δυνατότητα να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο “αύριο”.
Ας μη λησμονούμε ότι και η Ευρώπη, επαναπροσδιορίζει στόχους και κατευθύνσεις με βάση την οικονομική κρίση και τα νέα οικονομικά δεδομένα. Η ελληνική ερευνητική κοινότητα, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι διαθέτει στοιχεία αριστείας ενώ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι συνεργάζονται ολοένα και περισσότερο με καταξιωμένους φορείς του εξωτερικού και σε διεθνές περιβάλλον».
Σύμφωνα με την μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης , το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Ελλήνων ερευνητών συγκεντρώνεται στο επιστημονικό πεδίο «Φυσικές Επιστήμες» με μερίδιο 51,4% στις ελληνικές δημοσιεύσεις της πενταετίας 2004 – 2008.
Το επιστημονικό πεδίο «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας» αποσπά επίσης σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων. Καταγράφει ρυθμούς αύξησης μεγαλύτερους από τον ελληνικό μέσον όρο και μερίδια που αυξάνονται συνεχώς στη διάρκεια της περιόδου 1993 – 2008 και την τελευταία πενταετία διαμορφώνονται στο 37,5% του συνόλου των ελληνικών δημοσιεύσεων. Το επιστημονικό πεδίο «Μηχανική και Τεχνολογία» καταλαμβάνει μερίδιο 23,7% στο σύνολο των ελληνικών δημοσιεύσεων της τελευταίας πενταετίας.
Σημαντικά μικρότερος είναι ο αριθμός των ελληνικών δημοσιεύσεων που αφορά τα επιστημονικά πεδία: «Γεωργικές Επιστήμες», «Κοινωνικές Επιστήμες» και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες». Συνεχώς αυξανόμενη όμως είναι και η συνεργασία των Ελλήνων ερευνητών με άλλες ερευνητικές ομάδες. Το στοιχείο αυτό – αναφέρεται στη μελέτη – αποτυπώνεται στον αριθμό των επιστημονικών εργασιών που δημοσιεύονται από κοινού με ερευνητές από άλλους φορείς, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και αποτελεί ένδειξη του βαθμού εξωστρέφειας της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας.
Σύμφωνα με τα δεδομένα της περιόδου που έγινε η μελέτη, το ποσοστό που καταλαμβάνουν οι δημοσιεύσεις που προκύπτουν από την συνεργασία σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο, αυξάνεται σημαντικά και από 47,2% το 1993, διαμορφώνεται σε 65% το 2008.
Μεγαλύτερη όμως είναι η αύξηση που σημειώνεται στις συνεργασίες μεταξύ ελληνικών φορέων. Έτσι, το 2008 ο αριθμός των δημοσιεύσεων στις οποίες συμμετέχουν δύο ή περισσότεροι ελληνικοί φορείς αποτελεί το 36,3% των ελληνικών δημοσιεύσεων, έναντι 18,6% το 1993.
Το ποσοστό των δημοσιεύσεων με ελληνικές συνεργασίες είναι πάνω από 50% στις δημοσιεύσεις των περισσότερων κατηγοριών φορέων, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στους λοιπούς δημόσιους φορείς, τα Τ.Ε.Ι., τους Ιδιωτικούς Φορείς Υγείας και τα Μουσεία.
Το 2008 οι δημοσιεύσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν με διεθνείς συνεργασίες αποτελούν το 38% των συνολικών ελληνικών δημοσιεύσεων (έναντι 33% το 1993). Πάνω από το 50% των δημοσιεύσεών τους παράγουν με διεθνείς συνεργασίες, οι φορείς του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠ.ΕΘ.Α.), οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας και τα Ερευνητικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ερευνάς και Τεχνολογίας.
Τέλος, οι χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο αριθμό συνεργασιών είναι οι Η.Π.Α., το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία.